خانم دکتر ناهید آریائیان مجری طرح تحقیقاتی با عنوان "بررسی اثر مکمل عصاره خرفه بر علائم بیماری، شاخص های التهابی و استرس اکسیداتیو در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید: کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور موازی" در گفتگویی به تشریح این طرح پرداخت. 

-

1- با تشکر از حضور در این مصاحبه، لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت های مرتبط با این پژوهش را بیان کنید: 

 اینجانب دکتر ناهید آریائیان استاد گروه تغذیه در دانشکده بهداشت می باشم. کارشناسی تغذیه را از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، کارشناسی ارشد علوم تغذیه را از دانشگاه علوم پزشکی تبریز و دکتری تخصصی علوم تغذیه گرایش ایمنولوژی را از دانشگاه علوم پزشکی تهران اخذ نموده ام. حدود 25 سال سابقه کار دارم که 15 سال آن به عنوان هیئت علمی می باشد. 2 سال مسئول تغذیه بیمارستان و 8 سال کارشناس اداره کنترل و نظارت بر مواد غذایی-آرایشی و بهداشتی بوده ام. سوابق اجرایی در طول مدت زمان هیئت علمی، معاونت پشتیبانی دانشکده بهداشت قبل از ادغام دو دانشگاه و مدیریت اداره کنترل و نظارت بر مواد غذایی- آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی دانشگاه می باشد. البته از زمان بعد از ادغام تا حال نیز مسئول پژوهشی گروه می باشم. در بررسی های اخیر دانشگاه استنفورد بر روی اسکوپوس اینجانب به یکی از 2 درصد محققان برتر جهان معرفی شده ام.

2- دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری دهنده شما بودند؟

با توجه به اینکه گرایش من ایمنولوژی می باشد، مطالعات متعددی از جمله مطالعه فوق بر روی بیماری های اتوایمیون انجام داده ام. البته من علاقه خاصی به مبحث نوترسیوتیکس که تاثیر مواد مغذی را بر روی بیماری ها بررسی می نماید، دارم. آقای احسان کریمی کارشناس ارشد تغذیه که این طرح پایان نامه ایشان بوده است، آقای دکترمحمودی ایمنولوژیست، خانم دکترجمیله ابوالقاسمی متخصص آمار، خانم دکتر معصومه اخلاقی روماتولوژیست، خانم دکتر سودابه فلاح بیوشیمیست، خانم سپیده برزین تند بیوشیمیست و آقای محمدهادی بیات کارشناس ارشد تغذیه در انجام این همکاری نموده اند.

3- پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی ها و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید:

آرتریت روماتوئید (RA)، یک بیماری سیستمیک و التهابی مزمن با منشاء خودایمنی است که با التهاب چند مفصلی، تخریب مفاصل و متعاقب آن از دست دادن عملکرد مفاصل در ارتباط می باشد. شیوع RA در جهان حدود 1-0.5 درصد کل جمعیت، در ایران 0.37 درصد و شیوع آن در زنان 3 برابر مردان است. پاتوفیزیولوژی RA شامل سایتوکاین های التهابی مانند α – TNF، IL-1β و IL-17 است. این سایتوکاین ها تولید PGE2 از مسیر COX-2 را القا می کنند، بنابراین مهارکننده های COX-2 باعث کاهش تولید پروستاگلاندین E2  (PGE2)و تسکین درد در بیماران می شود. افزایش IL-17 در RA گزارش شــده است که نقش مهـمی در هایپرپلازی اینتیما دارد. افزایش در مقادیر IL-17 در افزایش فیبروبلاست ها و تجزیه کندروسیت ها نقش دارد. در کنار شاخص های التهابی، گونه های آزاد اکسیژن (ROS) نیز می توانند باعث پاسخ سلولی ایمونولوژیکی و التهابی در افراد مبتلا به RA شوند. همچنین، مطالعه ای در بیماران RA نشان داد که فعالیت SOD در آن ها نسبت به افراد سالم کمتر است.

خرفه به عنوان یک گیاه خوراکی در اروپا، آسیا و ناحیه خاورمیانه محبوب شده است. این گیاه دارای اثرات مختلف دارویی از جمله اثر آنتی باکتریال، ضد پیری، ضد التهابی و ضد آنتی اکسیداتیو می باشد. تحقیقات اخیر نشان داده است که خرفه کیفیت تغذیه ای بالاتری (حاوی امگا 3، فلاونوئیدها، آنتراکوئینون، پروتئین، ویتامین A و ویتامین C) نسبت به سبزیجاتی که حاوی بتا کاروتن، اسید آسکوربیک و آلفالینولنیک هستند، دارد. اگرچه عصاره خرفه اثرات بسیار زیاد دارویی موثر دارد، اثر آن روی بیماری های التهابی و اتوایمیون هنوز ناشناخته باقی مانده است.

مطالعه ای در سال 2019 اثرات ضد التهابی عصاره خرفه روی بعضی از عوامل ایجادکننده التهاب انجام داد که نتایج آن نشان داد عصاره خرفه می تواند COX-2 و  IL-6را با دوز بالای 400 میکروگرم/ میلی لیتر کاهش دهد. علاوه بر این، مطالعات درمورد خرفه و بیماری های مختلف مانند دیابت، هایپرکلسترولمی، سرطان، کبد چرب غیر الکلی و غیره انجام شده است، ولی تا کنون مطالعه ای بر روی بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید انجام نگردیده بود. بنابراین، درپژوهش فوق به بررسی اثر مکمل عصاره خرفه بر شاخص­های التهابی و استرس اکسیداتیو در بزرگسالان مبتلا به آرتریت روماتوئید پرداختیم.

این پژوهش یک کارآزمایی بالینی تصادفی شده شاهددار دو سوکور موازی بود که در آن تنها تولید کننده دارو از نوع داروها اطلاع داشت. از بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید مراجعه کننده به درمانگاه روماتولوژی در صورت داشتن شرایط ورود به مطالعه پس از اخذ رضایتنامه، پرسشنامه های اطلاعات عمومی افراد و شاخص­های تن سنجی، یادآمد 24 ساعته، ارزیابی وضعیت بالینی و فعالیت بدنی تکمیل گردیدند. شدت بیماری، ESR، TAC ، SOD ،hs-CRP  و TNF-α فاکتورهای اندازه گیری شدند. طول مدت مداخله 12هفته بود که در آن به صورت تصادفی 43 نفر در گروه دریافت کننده کپسول500 میلی گرمی عصاره خرفه (دو عدد در روز، یک عدد پس از صبحانه و یک عدد پس از شام) و 43 نفر در گروه دریافت کننده دارونما (کپسول مالتودکسترین ساخته شده کاملا مشابه از نظر ظاهر،رنگ، بو، مزه و بدون اثر درمانی) قرار گرفتند. هیچ یک از بیماران و همچنین پژوهشگر از گروهی که بیمار در آن قرار می گرفتند و نوع مداخله دریافتی اطلاع نداشتند. در نهایت پس از انجام مداخله، پیامدهای زیر در دو گروه مداخله و دارونما در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید ارزیابی و مقایسه شدند: مقدار hs-CRP، مقدار ESR پلاسما، مقدار SOD پلاسما، مقدار TNF-α پلاسما، مقدار TAC پلاسما، فعالیت بیماری شامل DAS28، خشکی صبحگاهی، درد بر مبنای Vas ، تعداد مفاصل ملتهب و نظر پزشک در مورد شدت بیماری (GPA).

4- آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره برداری رسیده است؟

علاوه بر ثبت در پیام پژوهش، در سایت مربوطه در دو کنگره بین المللی داخلی ارائه شده است و همچنین در یکی از ژورنال های معتبر (Phytomedicine) با ایمپکت بالا چاپ شده است. (مشاهده مقاله)

5- این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

طبق ‌نتایج ‌مطالعه‌، تجویز‌ خرفه‌ منجر ‌به ‌بهبود‌ علائم‌بالینی‌، نشــانگرهای ‌اســترس‌اکســیداتیو‌ و ‌التهابی‌ پس ‌از‌ دوازده ‌هفته‌ درمان‌ در ‌بیماران RA ‌شــد‌. از‌این‌رو‌، مصــرف‌مکمل‌های خرفه‌، همراه ‌با ‌داروهای ‌معمول مصرفی ممکن ‌است ‌اثرات‌ مطلوب‌ بر ‌بیماران RA داشته ‌باشد.

6- انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

با توجه به هزینه بالای کیت و مواد مصرفی خواهشمندیم که در زمینه فراهم نمودن بودجه ما را حمایت نمایند.

7- اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:

  با توجه به شیوع بالای پوکی استخوان در این بیماران ما طرح دیگری با عنوان "اثر عصاره خرفه بر برخی نشانگرهای استخوانی در بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید: کارآزمایی بالینی تصادفی دو سوکور موازی" بر روی همین نمونه ها داشته ایم که در حال انجام است و مقاله آن به زودی منتشر خواهد شد.