1- با تشکر از حضور در این مصاحبه، لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت های مرتبط با این پژوهش را بیان کنید:

من، ندا قلی‌پور، مجری طرح پژوهشی با عنوان «بررسی ویژگی‌های ساختار عاملی و اعتبار و روایی نسخه فارسی پرسشنامه‌های فرم بلند و کوتاه خاطرات خانه و خانواده» هستم. زمینه تحصیلی و پژوهشی من در حوزه روان‌شناسی است و تاکنون در چندین پروژه مرتبط مشارکت داشته‌ام.

2- دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری دهنده شما بودند؟

ایده این پژوهش از یک نیاز علمی و عملی ناشی شد. در ادبیات روان‌شناسی ایران، ابزارهای متعددی برای سنجش تجارب منفی دوران کودکی وجود دارد، اما ابزار استاندارد و بومی برای سنجش تجارب مثبت خانوادگی بسیار اندک است. پرسشنامه «خاطرات خانه و خانواده» ابزاری جدید است که این خلأ را پر می‌کند. بنابراین هدف ما ترجمه، بومی‌سازی و بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی این ابزار در ایران بود.

در این مسیر، همکاران پژوهشی ارزشمندی همراه من بودند:

دکتر محسن محمدپور، در زمینه ترجمه و انطباق فرهنگی ابزار و تحلیل آماری

خانم سنا علیزاده، در زمینه جمع‌آوری داده‌ها و فرایندهای اجرایی پژوهش

و دکتر عاشوری که این طرح با همکاری و مدیریت ایشون اجرا شد.

3- پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی ها و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید:

این پژوهش یک مطالعه روان‌سنجی است که به بررسی ساختار عاملی، اعتبار و روایی پرسشنامه «خاطرات خانه و خانواده» (MHFS) در دو فرم بلند (۲۸ سؤالی) و کوتاه (۱۲ سؤالی) پرداخت. این پرسشنامه، تجارب مثبت دوران کودکی در محیط خانواده را در شش بعد اساسی شامل احساس ارزشمندی، استقلال، حمایت، امنیت، رفاه و شادی، و رشد و معنا می‌سنجد.

نوآوری‌های این پژوهش:

نخستین بررسی روان‌سنجی نسخه فارسی این ابزار بین‌المللی در ایران

بومی‌سازی فرهنگی و زبانی ابزار

آزمون دقیق روایی همگرا (با مقیاس‌های تاب‌آوری و شفقت به خود) و روایی واگرا (با مقیاس افسردگی، اضطراب و استرس)

ارائه فرم کوتاه ۱۲ سؤالی با قابلیت استفاده سریع‌تر و آسان‌تر در محیط‌های بالینی و پژوهشی

4- آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره برداری رسیده است؟

این پژوهش به مرحله اجرا رسیده و داده‌های آن از دو نمونه مستقل شامل جمعیت عمومی بزرگسالان و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی ایران جمع‌آوری شد. نتایج پژوهش آماده انتشار است و نسخه استاندارد فارسی این ابزار می‌تواند در اختیار پژوهشگران، روان‌شناسان و مشاوران قرار گیرد.

5- این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

خانواده نقش بنیادین در شکل‌گیری شخصیت و سلامت روان افراد دارد. ابزار «خاطرات خانه و خانواده» می‌تواند در پژوهش‌ها و مداخلات بالینی برای سنجش کیفیت تجارب مثبت خانوادگی به کار رود. این موضوع به شناسایی عوامل محافظ روان‌شناختی کمک می‌کند و می‌تواند در پیشگیری از مشکلاتی چون اضطراب، افسردگی و استرس مؤثر باشد.

ویژگی مهم این ابزار آن است که در کنار مقیاس‌های مربوط به تجارب منفی دوران کودکی، امکان بررسی عوامل مثبت و محافظ را نیز فراهم می‌آورد. در نتیجه، متخصصان ایرانی می‌توانند با دیدی جامع‌تر وضعیت روانی افراد را ارزیابی و مداخلات حمایتی مؤثرتری طراحی کنند.

6- انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

انتظار ما از مسئولان پژوهشی این است که از طرح‌هایی که به بومی‌سازی ابزارهای علمی و توسعه دانش بومی کمک می‌کنند، حمایت کنند. این حمایت می‌تواند در قالب تسهیل دسترسی به بودجه‌های پژوهشی، فراهم کردن امکان چاپ و انتشار نتایج، و تشویق به همکاری بین دانشگاه‌ها و مراکز درمانی باشد. همچنین توصیه می‌کنم زمینه برای همکاری‌های بین‌المللی و معرفی دستاوردهای پژوهشی ایران در مجامع علمی جهانی فراهم شود.

7- اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید: 

این پژوهش نقطه آغازی برای کار گسترده‌تر بر روی تجارب مثبت خانوادگی در ایران است. در گام‌های بعدی، می‌توان این ابزار را در گروه‌های مختلف سنی و فرهنگی، از جمله نوجوانان، والدین و سالمندان، به‌کار گرفت تا کارآمدی آن در این جمعیت‌ها نیز بررسی شود.

همچنین استفاده از این ابزار در مداخلات مشاوره خانواده و برنامه‌های ارتقاء سلامت روان پیشنهاد می‌شود. هدف نهایی من و همکارانم این است که با توسعه چنین ابزارهایی، زمینه ارتقاء کیفیت روابط خانوادگی و در نهایت بهبود سلامت روان جامعه ایران فراهم شود.