1- با تشکر از حضور در این مصاحبه، لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت های مرتبط با این پژوهش را بیان کنید: 

روژان خضری هستم، در حال تحصیل در سال اخر دکترای تخصصی اپیدمیولوژی هستم، پیام پژوهشی از پروژه ای تقدیم حضور می شود که بر اساس دانش ما تا کنون مانند آن را محققان ایرانی انجام ندادند، اجرای این پروژه بیش از دو سال طول کشید.

------------------------------------------------------------------------------------

2- دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری دهنده شما بودند؟ 

راهنمایی اصلی من استاد گرانقدرم دکتر متولیان بود،  انتخاب این موضوع برای مطالعه به دلیل اهمیت بالای اختلالات مصرف مواد و پیچیدگی عوامل زیستی و محیطی مؤثر بر آن است. این اختلالات با مرگ ومیر قابل توجه و پیامدهای منفی سلامت عمومی همراه بوده و فهم دقیق تعاملات ژن و محیط میتواند در توسعه استراتژیهای پیشگیری و درمان مؤثر نقش کلیدی ایفا کند. با توجه به شواهدی که نشان میدهد حدود نیمی از خطر ابتلا به اختلالات مصرف مواد ناشی از عوامل ژنتیکی است و این عوامل در تعامل دینامیک با محیط عمل میکنند، مطالعه سیستماتیک در این حوزه میتواند مبنای علمی محکمی برای طراحی رویکردهای شخصی سازی شده و هدفمند فراهم آورد که ضمن بهبود اثربخشی مداخلات، کاهش آسیبهای اجتماعی و اقتصادی را نیز به دنبال دارد. بنابراین، این موضوع از منظر تخصصی و جهانی یکی از اولویتهای مهم پژوهشی در حوزه سلامت روان و اعتیاد است

--------------------------------------------------------------------------------------

3- پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی ها و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید:

ویژگی برجسته و نوآورانه این پژوهش، کاربرد مطالعات تصادفی سازی مندلی است که به عنوان روشی قدرتمند برای استنتاج روابط علّی در مطالعات مشاهده ای شناخته میشود و کمک میکند تا اثرات مخدوش کننده و علیت معکوس که در مطالعات سنتی وجود دارد، کاهش یابد. همچنین تلفیق این روش با یک چارچوب زیست روان اجتماعی، امکان بررسی جامع تعاملات پیچیده بین ژنتیک و عوامل محیطی را فراهم آورده است. علاوه بر این، این مرور نظاممند با جمع آوری و تحلیل ۷۴۹ مطالعه MR، نقش متفاوت و پررنگتر عوامل روانشناختی نسبت به عوامل زیستی و اجتماعی را در بروز اختلالات مصرف مواد نشان میدهد و یافته های خود را با نظریه های معتبر اعتیاد مانند نظریه شخصیت سه بعدی، نظریه اختلال تنظیم مهار و نظریه دروازه ای تطبیق داده است. این امر به ارائه مبنایی علمی برای توسعه برنامه های پیشگیری و درمان شخصی سازی شده کمک میکند و میتواند راهنمایی ارزشمند برای سیاستگذاران سلامت عمومی، درمانگران و پژوهشگران باشد. در نتیجه، این پژوهش نوآورانه و علمی، افق جدیدی را در درک علل پیچیده مصرف مواد و راهکارهای مؤثر جهت کنترل و درمان آن گشوده است.

--------------------------------------------------------------------------------------

4- آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره برداری رسیده است؟

بله، اجرا و اتمام این پژوهش بیش از دوسال زمان برد.

--------------------------------------------------------------------------------------

5- این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

نخست، این پژوهش به شناسایی دقیقتر عوامل ژنتیکی و محیطی مؤثر در بروز مصرف مواد و اختلالات وابسته کمک میکند، امری که بسترساز طراحی برنامه های پیشگیری هدفمند و درمانهای شخصی سازی شده میگردد. این اقدام میتواند به طور چشمگیری از وقوع عوارض جسمی، روانی و اجتماعی مرتبط با اعتیاد پیشگیری نماید.دوم، با روشن سازی مسیرهای علت مندی و درک عمیقتر پیچیدگیهای بیولوژیکی و روانشناختی اعتیاد، امکان توسعه مداخلات درمانی مؤثرتر و کاهش نرخ برگشت بیماری برای بیماران فراهم میشود که در نهایت باعث بهبود کیفیت زندگی فردی و حمایت بهتر از خانواده ها خواهد شد.سوم، داده ها و نتایج این مطالعه نقش راهبردی در راهنمایی سیاستگذاران سلامت عمومی به منظور ارتقاء برنامه های آموزشی، بهداشتی و حمایتهای اجتماعی ایفا میکند تا شرایط زندگی سالمتر و با ریسک کمتر در سطح جامعه ایجاد شود. از این رو، این پژوهش نقشی کلیدی در کاهش هزینه های اقتصادی، بار روانی-اجتماعی و تبعات اعتیاد در جوامع ایفا میکند.

--------------------------------------------------------------------------------------

6- انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

انتظار میرود که مسئولین و متولیان امور پژوهشی با ایجاد ساختارهای حمایتی جامع و پایدار، منابع مالی کافی و زیرساختهای فناورانه پیشرفته را جهت توسعه و تسهیل پژوهشهای میان رشته ای در حوزه اعتیاد و سلامت روان فراهم آورند. توسعه همکاریهای بین المللی و ایجاد شبکه های علمی مؤثر، بستری برای تبادل دانش نوآورانه و تسریع روند کشف علل و راهکارهای درمانی به روز و کارآمد ایجاد خواهد کرد.

از سوی دیگر، پیشنهاد میشود سیاستهای حمایتی شامل اعطای گرنتهای پژوهشی هدفمند، برنامه های تخصصی آموزش و توانمندسازی نیروی انسانی متخصص، و دسترسی گسترده به بانکهای داده و فناوریهای نوین تحقیقاتی، به طور مستمر توسعه یابد. اهمیت ویژهای باید به انتقال نتایج علمی به سیاستگذاریهای عملی و برنامه های اجرایی در سطح ملی و منطقه ای داده شود تا تأثیر واقعی بر بهبود سلامت جامعه داشته باشد.

در نهایت، تأکید بر تقویت همکاریهای مستمر و سازنده میان پژوهشگران، مراکز درمانی و سیاستگذاران ضروری است تا با بهره گیری از داده ها و شواهد علمی، مداخلات هدفمند و اثربخش طراحی و اجرا شود که منجر به ارتقاء کیفیت زندگی افراد، کاهش پیامدهای منفی اعتیاد و کاهش بار اقتصادی-اجتماعی آن گردد. این رویکرد جامع، کلید تحقق اهداف بلندمدت در حوزه سلامت روان و اعتیاد است.

--------------------------------------------------------------------------------------

7- اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید: 

با توجه به اهمیت روزافزون اختلالات مصرف مواد و اثرات گسترده آن بر سلامت فردی و جامعه، برنامه های جاری ما بر تقویت تحقیقات علّی و میان رشته ای با استفاده از فناوریهای نوین ژنتیکی و بیولوژیکی متمرکز است. هدف اصلی، توسعه دانش پایه و کاربردی برای شناسایی دقیقتر عوامل خطر و عوامل محافظت کننده است تا بتوانیم پیشگیری و درمانهای شخصیسازی شده با اثربخشی بالا را طراحی کنیم.

در برنامه های آینده، قصد داریم همکاریهای بین المللی خود را گسترش داده و با بهرهگیری از دادههای جمعیتهای متنوع، نتایج قابل تعمیم تری ارائه دهیم. همچنین توسعه مدلهای پیشبینی مبتنی بر یادگیری ماشین و هوش مصنوعی برای پیش بینی ریسک فردی و پاسخ به درمان از دیگر اهداف کلیدی ماست.

در نهایت، میکوشیم یافته های پژوهشی را به سیاستگذاران و مراکز درمانی منتقل کنیم تا شاهد بهبود ملموس در استراتژیهای پیشگیری و مدیریت اعتیاد باشیم و سهم قابل توجهی در ارتقاء کیفیت زندگی جامعه ایفا کنیم. این مسیر را با تعهد به شفافیت، همکاری و نوآوری ادامه خواهیم داد.