دکتر فرنوش جاراللهی مجری طرح تحقیقاتی با عنوان "بومی سازی و روان‌سنجی نسخه فارسی پرسش نامه مقیاس باورهای خودکارآمدی و مشارکت برای والدین دارای فرزند کم شنوا" در گفتگویی با روابط عمومی دانشگاه به تشریح این طرح پرداخت. 
-

_ با تشکر از حضور در این مصاحبه لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت‌های مرتبط با این پژوهش را بیان فرمایید:

دکتر فرنوش جاراللهی، دکترای تخصصی شنوایی شناسی و دانشیار گروه شنوایی شناسی دانشکده علوم توانبخشی هستم و از سال 1377 هیئت علمی رسمی شده ام، همچنین 35 سال تجربه علمی و بالینی در حیطه های شنوایی شناسی تشخیصی (غربالگری و آزمون های رفتاری شنوایی نوزادان و کودکان) و شنوایی شناسی توانبخشی (توانبخشی شنوایی برای کودکان کم شنوا، مشاوره شنوایی شناسی و توانبخشی آسیب های شنوایی مرکزی) و تدریس و پژوهش در این حیطه ها دارم.

در این راستا استاد راهنمای بیش از 45 پایان نامه در سطح کارشناسی، 25 پایان نامه در سطح ارشد و 8 پایان نامه خاتمه یافته در سطح دکترا بوده ام. مجری 25 طرح پژوهشی مصوب، بیش از 35 مقاله پژوهشی چاپ شده، بیش از 10 بروشور و جزوه، بیش از 60 سخنرانی و سه کتاب تخصصی چاپ شده می باشم. همچنین مؤسس آموزش مهارت‌های شنوایی (تربیت شنوایی) برای دانشجویان شنوایی شناسی و تدوین سرفصل‌های دروس نظری و بالینی و چک لیست های یادگیری در این حیطه در دانشگاه ها هستم.

علاوه بر این پژوهش، دیگر فعالیت ها در راستای پاسخگویی اجتماعی مانند برگزاری نشست های گروهی حمایتی برای این والدین، داشتن فعالیت های علمی و حمایتی در این راستا در سامانه های اجتماعی اینستاگرام و تلگرام، و دو طرح پژوهشی دیگر انجام شده؛ از جمله گرنت مروری با عنوان "تأثیر زبان اشاره بر رشد زبان و سلامت روان کودکان کم شنوا" و طرح دوم با عنوان "بررسی نگرش، دانش و عملکرد (KAP) درمانگران توانبخشی نسبت به زبان اشاره" که در حال انجام است.

_ دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی و پژوهش چه بود و چه کسانی در این تحقیق یاری دهنده شما بودند؟

هنگامی که والدینی دارای فرزند کم شنوا می شوند چنانچه دارای باورهای نادرست (از جمله در ارتباط با کم شنوایی) در زندگی شان باشند، اقدامات موثری را برای فرزند خود انجام نخواهند داد که نهایتا می تواند منجر به محرومیت زودرس زبانی و مشکلات عدیده ای در زندگی و آینده آن کودک شود.

پژوهش های متعددی در این خصوص از زوایای دید مختلف صورت گرفته اما در زبان و فرهنگ خانواده های ایرانی تاکنون چنین بررسی صورت نگرفته بود و هیچ ابزاری برای چنین بررسی هایی در اختیار نبود. با تبدیل باورهای نادرست و منفی به باورهای درست و مثبت می توان تاثیر شگرفی بر تغییر سبک زندگی گذاشت؛ از این رو هدف پژوهش حاضر ترجمه و تعیین ویژگی های روانسنجی نسخه فارسی پرسشنامه باورهای خودکارآمدی و مشارکت والدین (SPISE-R) به عنوان ابزار تعیین باورها و خودکارآمدی و مشارکت والدین درخصوص کم شنوایی فرزندشان بود تا با تعیین این باورهای نادرست، بتوان با آموزش در تغییر نگرش آنان تغییری در سبک زندگی شان در راستای بهبود کیفیت زندگی خود و فرزند کم شنوایشان و موفقیت بیشتر برنامه های مداخله زودهنگام شنوایی ایجاد کرد.

همکارانم در این پژوهش عبارت بودند از: دکتر شهره جلایی (متخصص آمار زیستی، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران)- دکتر شهربانو قهاری (روانشناس بالینی، استادیار دانشکده علوم رفتاری و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران) - زهرا ولیدآبادی (کارشناس ارشد روانشناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی ایران)- ثمین مرادی (کارشناس شنوایی شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران)- سهند رحیمی پور (کارشناس شنوایی شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران)- انیس السادات حسینی (کارشناس ارشد شنوایی شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران)- مائده ردایی (دانشجوی کارشناسی ارشد شنوایی شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران)- سمانه تورانی (کارشناس شنوایی شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران) و مهسا مرسلی (کارشناس شنوایی شناسی دانشگاه علوم پزشکی ایران)

_ پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی و نوآوری های آن درخصوص موضوعات و محورهای آن توضیح دهید:

همه کودکان تا ۵ سالگی ساختار اساسی زبان مادری شان را فرا می گیرند، هرچند بین آنها از لحاظ درجه هوشی و تحریک های محیطی تفاوت وجود دارد. کودکان شنوا از طریق شنیدن (ارتباط شنیداری-کلامی) و کودکان کم شنوا یا ناشنوا از طریق اشاره، بینایی و شنوایی (ارتباط از طریق زبان اشاره توام با لبخوانی و شنیدن) زبان اول یا زبان مادری خود را فرا می گیرند. این فراگیری حاصل کنش متقابل محیط و وراثت است و در دوره خاصی رخ می دهد، به طوری که کودک باید از بدو تولد تا ۵ سالگی (به ویژه سه سال اول زندگی) به طور تمام و کمال در معرض زبان اول خود قرار گیرد.

بیش از ۹۰ درصد کودکان دارای ناشنوایی/ کم شنوایی در خانواده های شنوا به دنیا می آیند، یعنی والدینی که با این پدیده آشنایی ندارند و در بین آنها وجود باورهای نادرست و نگرش منفی نسبت به کم شنوایی و ملزومات آن رواج دارد. از این رو یکی از اساسی ترین ارکان هر نوع برنامه حمایت از چنین والدینی، ارائه اطلاعات مناسب و مورد نیاز آنها است. همچنین باید از لحاظ هیجانی و احساسی آنان را برای پذیرش واقعیت این پدیده آماده کرد.

در بسیاری موارد، خانواده‌ها از برقراری ارتباطی موثر با کودک ناشنوای خود ناتوان می‌مانند و علت بسیاری از بحران های ارتباطی، هیجانی و مشکلات یادگیری در میان ناشنوایان است؛ چون که سنین بدو تولد تا ۳ سالگی که سن بحرانی زبان‌آموزی کودک است، برای بعضی از کودکان ناشنوا دور از زبان اشاره و در «بی‌زبانی» طی می‌شود. در این راستا آنچه که در واقعیت رخ می دهد بستگی به نوع نگرش این والدین نسبت به موضوع کم شنوایی و این خود بستگی به باورها و خودکارآمدی آنها در تصمیم گیری های زندگی دارد.

با تبدیل باورهای نادرست و منفی به باورهای درست و مثبت می‌توان تاثیر شگرفی بر تغییر سبک زندگی گذاشت، از این رو هدف پژوهش حاضر ترجمه و تعیین ویژگی های روانسنجی نسخه فارسی پرسش نامه باورهای خودکارآمدی و مشارکت والدین(SPISE-R)  به عنوان ابزار تعیین باورهای خودکارآمدی و مشارکت والدین پیرامون مسئله کم شنوایی فرزندشان است تا با تعیین نگرش آنها، بتوان با آموزش در تغییر نگرش آنان تغییری در سبک زندگی شان در راستای بهبود کیفیت زندگی خود و فرزند کم شنوایشان ایجاد کرد.

عنوان پژوهش " بومی سازی و روان‌سنجی نسخه فارسی پرسش نامه مقیاس باورهای خودکارآمدی و مشارکت(SPISE-R)  برای والدین دارای فرزند کم شنوا" بود که در سال جاری (1402) به پایان رسید. نتایج این پژوهش یک پرسشنامه متناسب با فرهنگ فارسی زبانان در اختیار درمانگران (شنوایی شناسان و گفتاردرمانگران و روانشناسان کودکان استثنایی) قرار داده است که برای بررسی نگرش (نسبت به کم شنوایی و ملزومات مورد استفاده مانند سمعک و کاشت حلزون) و میزان اطلاعات و خودکارآمدی والدینی که فرزند کم شنوا دارند در برنامه های مداخله زودهنگام شنوایی (که تمرکز اصلی بر روی والدین می باشد)، کارآمد است.

_ آیا این پژوهش به مرحله اجرا و یا بهره برداری درآمده است؟

بله. البته اقدام بعدی در مرحله پژوهشی تدوین دستورالعمل اجرا و نحوه محاسبه نتایج خواهد بود.

_ این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

به دست آوردن دیدگاه های خانواده ها (مادر و پدر) درباره کم شنوایی و ملزواتی که افراد کم شنوا استفاده می کنند به محققین و درمانگران برای آگاه سازی آنها و همچنین مردم برای ایجاد نگرش های خنثی یا مثبت نسبت به این مسئله کمک خواهد کرد و نهایتا منجر به دریافت مداخله زودهنگام شنوایی با کیفیت برای نوزادان و کودکان کم شنوا از سوی والدین آنها و در بزرگسالی، کسب تحصیل و شغل مناسب و زندگی با کیفیت برای افراد کم شنوا خواهد شد.

_ انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت‌های مشابه چیست و چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید:

حمایت های مورد نیاز، پشتیبانی مالی و رسانه ای برای دست یابی به اهداف آتی است و همچنین حمایت از فعالیت های جاری، به نحوی  که با سختی کمتری مواجه باشند و بهتر و سریعتر تحقق یابند. معرفی ما و تحقیقات و تجربیاتمان به سازمان بهزیستی و آموزش پرورش استثنایی برای بهره برداری و ارتقاء برنامه ریزی های آموزشی و اجرایی جهت کودکان و بزرگسالان کم شنوا و ناشنوا (طی تفاهم نامه های رسمی) راه گشا خواهد بود.   

_ اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه‌های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:

تلاش برای فرهنگ سازی (اصلاح دیدگاه مردم) و ایجاد نگرش خنثی یا مثبت نسبت به کم شنوا یا ناشنوا بودن، استفاده از سمعک، استفاده از زبان اشاره، نحوه صحبت کردن فرد کم شنوا و موارد مشابه و همچنین در بین برنامه های تلویزیونی و فیلم های سینمایی و سریال ها، متاسفانه در این خصوص مفاهیم و شوخی های نادرستی اشاعه داده شده است و باید تلاش کنیم که با آموزش مفاهیم درست به دست اندرکاران، از ادامه این روند پیشگیری شود.

-

(مشاهده پیام ترجمان دانش در پایگاه نتایج پژوهش های سلامت کشور)