خانم دکتر طیبه نجفی مقدم  مجری طرح تحقیقاتی با عنوان " بررسی عوامل خطر در بروز هیپو تیروییدی نوزادان در شبکه شهریار و بهارستان در سال 1401و ارایه راهکار مداخله‏ای آن" در گفتگویی به تشریح این طرح پرداخت. 

1- با تشکر از حضور در این مصاحبه، لطفا خودتان را معرفی کرده و سوابق علمی، پژوهشی، اجرایی و عملی خود و فعالیت های مرتبط با این پژوهش را بیان کنید:

با عرض سلام،

اینجانب دکتر طیبه نجفی مقدم، متخصص بیماری‌های داخلی با بیش از ۱۵ سال سابقه مدیریت در حوزه بیماری‌های غیرواگیر در دانشگاه بوده ام. با توجه به ماهیت شغلی و مسئولیت‌های مدیریتی‌ام در این حوزه، دوره MPH  را نیزگذراندم و فعلا در حال گذراندن دوره بین‌المللی CMC  هستم.

در طول دوران کاری، ۱۰ پروژه HSR در سطح دانشگاه انجام داده‌ام که در ۵ مورد از آن‌ها به عنوان مجری اصلی فعالیت داشته‌ام. که می‌توان به پروژهای ذیل اشاره کرد

• طراحی و استقرار و ارزیابی داشبورد مدیریت عملکرد مبتی بر شواهد در اپیدمی کووید 19
• پروژه‌ شناسایی فرآیندهای بوروکراتیک، آسیب ها و راهکارهای کاهش آن
• همچنین  پروژه‌ی بررسی و تدوین ساز و کار تامین طیف مراقبت‏ های منتخب اساسی سلامت در دوره اپیدمی و پس از اپیدمی بیماری کوید 19( تاب‌آوری سیستم بهداشت در بحران ها)
• و پروژه راه‌اندازی خط ۱۵۶۹ به عنوان خط اطلاع‌رسانی در زمان بحران کووید-۱۹نیز ازپروژه هایم بوده است که این پروژه درسطح کشوری انجام شد.
• آخرین پروژه اینجانب نیز به بررسی عوامل موثر بر بروز هیپوتیروئیدی در نوزادان در دو شهرستان شهریار و بهارستان در سال 1401اختصاص داشت.

-در 5 پروژه دیگر نیز همکار بوده ام.

2- دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی چه بود و چه کسانی در این پژوهش یاری دهنده شما بودند؟

-- بیماری کم کاری غده تیرویید یکی از شایعترین بیماریهای غدد درون ریز در شیرخواران و کودکان است. گزارشات منتشر شده نشان می دهد بروز این بیماری در آسیا بیش تر است و به تبع ان بروز بیماری کم کاری تیرویید در ایران نیز بالا می باشد بطوریکه بروز جهانی بیماری کم کاری تیرویید اولیه نوزادان 0.5در هر  هزار تولد و آمریکا( ١:٢٠٤١) کانادا( ١:١٩٥٤)، اســـترالیا ( ١:٢٧٥) می باشد در  حالیکه در ایران بروز این بیماری درسال 1400در کشور 3.5در هر هزار تولد و دردانشگاه علوم پزشکی ایران 3.7 در هر هزار تولد بوده است.

 هورمون تیرویید روی عملکرد اکثر اعضای بدن اثر میگذارد و تاثیر مستقیم بر ضریب هوشی و رشد و نمو دارد و به علت اهمیت تشخیص و درمان به موقع در پیشگیری از عوارض این بیماری، امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا از جمله ایران، نوزادان را در آغاز تولد مورد غربالگری قرار می دهند و از طرفی عوامل مختلفی می تواند بر روی بروز این بیماری تاثیر گذار باشد که در مطالعات متعدد در نواحی مختلف دنیا و حتی در داخل کشور این عوامل متفاوت بوده است و لذا بررسی عوامل تاثیر گذار در بروز این بیماری در جامعه تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز که شیوع بالا دارد ضروری به نطر می رسید و اساتید اپیدمیولوژی و همکاران ستاد معاونت بهداشت همکاران مراکز و شبکه ها بهارستان و شهریار و دانشجویان کامپیوتر در این طرح همکاری داشتند. و از این عزیزان بی نهایت سپاسگزارم.

3- پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی ها و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید:

عنوان"  بررسی عوامل خطر در بروز هیپو تیروییدی نوزادان در شبکه شهریار و بهارستان در سال 1401 و ارایه راهکار مداخله ای آن "

این پروژه با رویکرد مطالعه مورد-شاهد طراحی و اجرا شد. هدف اصلی آن، شناسایی عوامل مؤثر بر بروز هیپوتیروئیدی نوزادان و بررسی دقیق تأثیر این عوامل بود. در این راستا، تمام متغیرهای مرتبط در سه قالب اصلی دسته‌بندی شدند:

1. متغیر‌های نوزاد: عواملی مانند جنسیت، وزن هنگام تولد و شرایط زایمان......
2. متغیر‌های والدین: شامل عوامل ژنتیکی، سن شغل ملیت و.........
3. متغیر محیطی: شرایط اقتصادی، تغذیه‌ای،

در این پروژه، با تقسیم‌بندی عوامل در این سه محور و بررسی آن‌ها در دو گروه مورد و شاهد، توانستیم تأثیر متغیرها را با دقت تحلیل کنیم..

ویژگی ها و در ساختار اجرایی:

• برای یکسان‌سازی جمع‌آوری داده‌ها، دستورالعمل‌های دقیق و فرم‌های استانداردی طراحی و به تیم‌ها ارسال شد.
• هر تیم دارای یک سرگروه بود که وظیفه نظارت بر دقت جمع‌آوری داده‌ها و هماهنگی با سایر گروه‌ها را بر عهده داشت.
• جلسات منظم تبادل نظر بین تیم‌ها برگزار شد تا داده‌ها به درستی تحلیل و یکپارچه شوند.

نوآوری‌ها:

1. طراحی فرایندی که علاوه بر جمع‌آوری داده‌ها، به ارتقای علمی منابع انسانی نیز کمک کرد. از طریق آموزش تیم‌ها، سطح دانش و مهارت پژوهشگران افزایش یافت.
2. تاکید بر همکاری بین تیمی و ایجاد یک شبکه هماهنگ برای دستیابی به نتایج دقیق‌تر.
3. توجه ویژه به عوامل اقتصادی بود که معمولاً در چنین مطالعاتی کمتر مورد توجه قرار می‌گیرند

آموزش و هماهنگی در تیم‌های تحقیقاتی می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر کیفیت نتایج داشته باشد.

4- آیا این پژوهش به مرحله اجرا و بهره برداری رسیده است؟

این پروژه اخیرا به اتمام رسیده است و امیدوارم بزودی به اجرا برسد

5- این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

در این طرح، مجموعه‌ای از عوامل خطر که می‌توانند منجر به بروز هیپوتیروئیدی در کودکان شوند، شناسایی شده است. این عوامل می‌توانند به‌عنوان بخش مهمی از آموزش‌های مردمی گنجانده شوند. آگاهی‌بخشی به والدین، به‌ ویژه مادران و پدران، می‌تواند نقش مؤثری در پیشگیری از این بیماری داشته باشد.

آگاهی از این عوامل به خانواده‌ها کمک می‌کند تا:

1. پیشگیری مؤثر: با آگاهی از عوامل خطر، از بروز بیماری در کودکان خود جلوگیری کنند.
2. افزایش حساسیت: بدانند که اگر در معرض خطر هستند، مراقبت‌ها و نظارت‌های لازم را جدی‌تر پیگیری کنند.

یکی از دستاوردهای کلیدی این طرح، تاکید بر نقش آموزش پدران در کنار مادران بود. آموزش‌های دقیق‌تر به پدران می‌تواند منجر به بهبود رفتارهای پیشگیرانه در خانواده شود. همچنین، تاکید ویژه بر مر اقبت مادران پرخطر در دوران بارداری دارد.این آموزش‌ها می‌توانند به بهبود سبک زندگی خانواده‌ها و کاهش عوامل خطر کمک کنند.

اجرای این طرح گامی مؤثر در راستای ارتقای سلامت جامعه و پیشگیری از هیپوتیروئیدی در کودکان بوده و نشان‌دهنده اهمیت برنامه‌ریزی آموزشی هدفمند است.

6- انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت های مشابه چیست و چه راهکارهایی پیشنهاد می کنید؟

موضوع: پیشنهاد استفاده از افراد با تجربه و سابقه پژوهشی به‌عنوان مجری طرف قرارداد در پروژه های ای اچ اس ار پس از بازنشستگی

اینجانب دکتر طیبه نجفی مقدم، متخصص بیماری‌های داخلی و با بیش از ۱۵ سال سابقه مدیریت در حوزه بیماری‌های غیرواگیر، مایلم پیشنهادی را در راستای استفاده بهینه از دانش و تجربه افراد دارای سابقه پژوهشی ارائه نمایم.

یکی از چالش‌های جدی در نظام پژوهشی کشور، عدم امکان بهره‌برداری از ظرفیت‌های علمی و پژوهشی افراد متخصص پس از بازنشستگی است. این موضوع به‌ویژه برای کسانی که طی سال‌ها دانش، تجربه و بینشی عمیق نسبت به مسائل پژوهشی کسب کرده‌اند، منجر به از دست رفتن بخش قابل‌توجهی از این سرمایه‌های انسانی می‌شود.مخصوصا در خصوص همکاران که در بخش اجرایی فعال بودند در پروژهای HSR به علت عدم حضور هیت علمی در این حوزه پژوهشگران این حوزه تعداد محدود و انگشت‌شمار هستند که علاوه برتجربه عملیاتی بینش پژوهشی دارند و کیفیت طرح ها را ارتقا می دهند .

نکته قابل توجه آن است که پژوهشگران در این حوزه اغلب به دلیل علاقه واقعی به پژوهش فعالیت می‌کنند، چراکه پژوهش در دا نشگاه معمولاً از منابع مالی محدود برخوردار است. بنابراین، افرادی که در این مسیر قدم می‌گذارند، نه تنها دانش و تجربه، بلکه بینش و انگیزه‌ای ارزشمند برای پیشبرد اهداف علمی و پژوهشی دارند. تعداد این افراد انگشت‌شمار است و نبود سازوکاری برای حفظ ارتباط آن‌ها با سیستم پژوهشی دانشگاه، می‌تواند به ضرر دانشگاه و نظام علمی کشور باشد.

مشکل اصلی آن است که بر اساس قوانین موجود، فرد بازنشسته به عنوان مجری طرف قرارداد تعیین نمی‌شود، امکان انعقاد قراردادهای پژوهشی را ندارد.

پیشنهاد اینجانب طراحی و تصویب سازوکار قانونی و اجرایی در دانشگاه برای استفاده از افراد با سابقه پژوهشی به‌عنوان مجری طرف قرارداد  در قراردادهای پژوهشی، حتی پس از بازنشستگی است. این سازوکار می‌تواند شامل:

1. تعریف چارچوب مشخصی برای حفظ ارتباط بازنشستگان با سیستم پژوهشی دانشگاه.
2. امکان انعقاد قراردادهای پژوهشی با افرادی که در دوران فعالیت خود سابقه مدیریت و اجرای موفق پروژه‌ها را داشته‌اند.
3. طراحی آیین‌نامه‌ای برای تعیین شرایط و ضوابط استفاده از افراد بازنشسته در قالب مجری طرف قرارداد 

اجرای این پیشنهاد به نفع دانشگاه خواهد بود، زیرا نه تنها باعث حفظ و انتقال دانش انباشته می‌شود، بلکه به افزایش کیفیت پروژه‌های پژوهشی و کاهش اتلاف منابع انسانی ارزشمند کمک می‌کند.

پیشاپیش از حسن نظر و توجه شما سپاسگزارم و آماده‌ام تا جزئیات بیشتری از این پیشنهاد را در صورت نیاز ارائه دهم.

7- اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید: 

هدف آینده من این است که در صورت حل موضوع ارتباط بازنشستگان با سیستم پژوهشی، بتوانم در پروژه‌های مرتبط با هوش مصنوعی و پزشکی فعالیت کنم. هوش مصنوعی، با قابلیت‌های گسترده خود، امکان دستیابی به تحلیل‌ها و خروجی‌های دقیق‌تر را فراهم می‌کند. حتی برخی از پروژه‌هایی که پیش‌تر انجام داده‌ام، می‌توانند با بهره‌گیری از هوش مصنوعی به نتایج علمی عمیق‌تر و کاربردی‌تر دست یابند.

امیدوارم با فراهم شدن این فرصت، بتوانم دانش و تجربه خود را در راستای توسعه پروژه‌های نوآورانه‌ای که تلفیقی از دانش پزشکی و فناوری هوش مصنوعی هستند، به کار گیرم و گامی مؤثر در پیشبرد علم و بهبودخدمات بهداشتی و درمانی بردارم