خانم دریادخت مسرور رودسری مجری طرح تحقیقاتی با عنوان "ارزشیابی اثر آموزش بهداشت خواب و موسیقی درمانی بر کیفیت خواب افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس" در گفتگویی با روابط عمومی دانشگاه به تشریح این طرح پرداخت.

-

دریا دخت مسرور رودسری هستم با سابقه کار 31 سال عضو هیئت علمی رسمی تمام وقت جغرافیایی دانشکده پرستاری و مامایی، معاون مرکز مطالعات از سال 1392 تا فروردین 1402 و مدیر دفتر توسعه از 1378 تا فروردین 1402. همچنین مدیر دفتر توسعه آموزش دانشکده پرستاری و مامایی و معاون آموزش و امور بین الملل دانشکده پرستاری و مامایی از اسفند 1401 تاکنون.

_ دلیل اصلی شما برای انتخاب این طرح تحقیقاتی و پژوهش چه بود و چه کسانی در این تحقیق یاری دهنده شما بودند؟

مولتیپل اسکلروزیس بیماری اتوایمیون و التهابی مزمن سیستم عصبی مرکزی است و علت اصلی ناتوانی عصبی غیرترومایی در بزرگسالان جوان در نظر گرفته می ­شود. میزان بروز و شیوع آن همچنان در سراسر جهان افزایش می­ یابد. مشکلات خواب که در بیش از نیمی از مبتلایان به آن شناخته شده است می ­تواند محرکی برای تشدید آم­اس به نوع حاد آن باشد. اختلالات­ خواب با افزایش خطر مرگ ­و ­میر، ابتلا به بیماری­ های قلبی،­ چاقی و دیابت نیز همراه است. همچنین باعث بروز افسردگی، درد و خستگی، تشدید سرعت و شدت بیماری و کاهش کیفیت زندگی نیز می شود.

با توجه به اثرات منفی اختلالات خواب، درمان­ های غیردارویی مثل موسیقی­­ درمانی و آموزش ­بهداشت ­خواب که ارزان، ایمن، در­ دسترس و به آسانی قابل اجرا است، می­ تواند موثر باشد. بنابراین بر آن شدیم مطالعه ­ای با هدف تعیین ارزشیابی اثر آموزش ­بهداشت ­خواب و موسیقی­ درمانی بر کیفیت خواب مبتلایان به ام­ اس انجام دهیم. گروه تحقیق نیز دکتر حمید حقانی ( مشاور آمار) و فاطمه صادقی ( دانشجوی کارشناسی ارشد پرستاری توانبخشی) بودند.

_ پژوهش تان را معرفی کرده و با معرفی ویژگی و نوآوری های آن در خصوص موضوعات و محورهای آن شرح دهید:

نوآوری پژوهش حاضر در این است که با تکیه بر اهمیت توجه به کیفیت ­خواب افراد مبتلا به ام­ اس به عنوان عامل کلیدی در بهبود کیفیت زندگی این افراد، ارائه­ آموزش ­های بهداشت­ خواب و موسیقی­ درمانی توسط پرستار توانبخشی آموزش دیده را در بهبود کیفیت خواب افراد تاثیرگذار می ­داند.

کارکنان تیم درمانی به ویژه پرستاران که تماس زیادی با بیماران دارند؛ باید ارائه­ آموزش­ های بهداشت­ خواب و موسیقی به این افراد را مهم دانسته و در نظر بگیرند. بنابراین لازم است نتایج این پژوهش از طریق در اختیار گذاشتن اصل پایان­ نامه در کتابخانه دانشکده پرستاری و مامایی و هم­چنین کتابخانه مرکزی دانشگاه و انتشار مقالات منتج از آن در مجلات علمی معتبر در اختیار مخاطبین قرار گیرد تا در راستای مراقبت های مبتنی بر شواهد از آن بهره ببرند.

_ آیا این پژوهش به مرحله اجرا و یا بهره برداری درآمده است؟

این پژوهش اجرا شده و نتایج آن اعلام گردیده است.

_ این طرح پژوهشی چه گره ای از مشکلات مردم باز خواهد کرد؟

نتایج مطالعه حاضر نشان داد که آموزش بهداشت خواب و موسیقی­ درمانی باعث بهبود کیفیت خواب افراد مبتلا به ام ­اس می ­شود. با وجود کیفیت پایین خواب در بین بسیاری از افراد مبتلا به ام ­اس می‌توان با روش ­های کم هزینه و بی­ خطر که آموزش آن­ها نیز بسیار ساده و ممکن است سبب بهبود وضعیت خواب در این بیماران شد و موجبات آرامش و افزایش کیفیت زندگی آن­ها را فراهم کرد.

نقش پرستاران در ارتقا کیفیت خواب انکارناپذیر است. بنابراین این مهارت و آموزش­ ها نیز بایستی از سوی پرستاران به بیماران آموزش داده شود. از مهم ترین اهداف سیستم درمان به حداقل رساندن عوارض ناشی از بیماری است. از آن­جا که اختلالات خواب بر وضعیت بیماران تأثیر قابل توجهى دارد، پرستاران وظیفه دارند از روش ­های غیر دارویی و بدون عارضه بهبود کیفیت خواب مانند آموزش بهداشت خواب و موسیقی درمانی استفاده کنند. مداخله پژوهش حاضر به دلیل اینکه یک روش ارزان، آسان، در دسترس، قابل اجرا و ایمن است برای افراد با مشاغل و سطح تحصیلات و سطح اقتصادی متفاوت قابل استفاده است و اکثر افراد می­ توانند از این روش ها برای بهبود کیفیت­ خواب استفاده کنند.

_ انتظار شما از مسئولین و متولیان امور پژوهشی در زمینه حمایت و یا توسعه فعالیت‌های مشابه چیست و چه راهکارهایی را پیشنهاد می‌کنید؟

با توجه به اهمیت آموزش در عرصه کیفیت­ خواب افراد، با پیشنهاد این برنامه به مدیران مراکز آموزشی- درمانی با هدف ارتقا سطح دانش، مهارت و تخصص کارکنان سیستم بهداشتی و در نتیجه تربیت نیروی متخصص و آموزش دیده و واجد شایستگی می­ توان در جهت اعتلا سلامت و توانمندی این افراد گام موثری برداشت.

از آن­جا که ارائه­ برنامه­ منظم و استاندارد بازتوانی برای افراد مبتلا به ام­ اس به صورت منسجم برای کارکنان تیم بازتوانی از جمله پرستارانی که در مراکز خدمت­ دهی به این بیماران (بیمارستان­ ها و سایر مراکز درمانی) مشغول به کار هستند، هدف اصلی این مطالعه است، از یافته ­های این پژوهش می توان در اجرای برنامه­ بازتوانی برای این افراد که تاثیر آن در این مطالعه مشخص شده، استفاده کرد تا با ارتقای سطح علمی کارکنان نظام سلامت به خصوص پرستاران توانبخشی گام موثری در راستای بهبود کیفیت زندگی این افراد برداشت.

آموزش مقوله بسیار مهمی در شغل و زندگی افراد است از این رو مدیران خدمات پرستاری می توانند با گنجاندن این امر مهم در دوره ­های بدو خدمت پرستاران گامی نو در راستای اجرای هر چه بهتر این طرح جهت ارتقاء کیفیت آموزش و مراقبت پرستاری و دست­یابی به سلامت بیماران بردارند. بستری­ های مجدد بیماران مبتلا به ام ­اس، می ­تواند به دلیل کافی نبودن امر آموزش در زمینه­ هایی نظیر بهداشت خواب و خود مراقبتی باشد؛ بنابراین لازم است این امر مهم در برنامه درسی دانشجویان پرستاری گنجانده شود. تشکیل دوره­ های آموزش ضمن خدمت و ارائه اطلاعات جامع و دقیق در زمینه انجام آموزش به بیمار و رفتارهای مراقبت از خود، ارتقا کیفیت آموزش­ های پرستاری را موجب خواهد شد. همچنین ارائه خدمات روزآمد و بهینه پرستاری همواره نیازمند پژوهش است. بنابراین ضمن کاربردی بودن پژوهش، به­ کارگیری نتایج عملی این پژوهش در راستای ارتقاء کیفیت مراقبت­ های پرستاری می ­تواند کمک کننده باشد.

_ اگر توضیح دیگری درخصوص برنامه‌های جاری، آینده و اهداف تان دارید در خاتمه این گفتگو بفرمایید:

باتوجه به این­که پرستاران جایگاه ویژه ­ای در تیم بهداشت و درمان دارند، بنابراین دانش­ آموختگان این حرفه می ­توانند در آینده خدمات ارزنده ­ای را در جهت رفع مشکلات جامعه ارائه دهند و با به­ کار بردن اصول علمی مراقبت از بیماران و آموزش بهداشت خواب و استفاده از موسیقی می ­توانند نقش موثری در بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به ام ­اس که از جمله وظایف مهم پرستار توانبخشی است، داشته باشند.

نتایج این پژوهش می‌تواند آغازگر تحقیقات بیشتر در خصوص مشکلات افراد مبتلا به ام ­اس جهت بهبود کیفیت زندگی به دنبال بهبود کیفیت خواب و در نتیجه رضایت مندی بیشتر این افراد در جامعه باشد. همچنین یافته­‌های این پژوهش می­‌تواند به­ عنوان پایه­ ای برای انجام مداخلات و پژوهش­‌های بعدی قرار گیرد و مداخله با هدف تاثیر آموزش بهداشت خواب و موسیقی­ درمانی بر کیفیت ­خواب در دیگر بیماران مزمن صورت پذیرد.

-

(مشاهده پیام ترجمان دانش در پایگاه نتایج پژوهش های سلامت کشور)